A o faʻaauau pea ona faʻaleagaina le suavai i Kalefonia, o le lamala ma le suiga o le tau, o loʻo valaʻau le vaega o le siosiomaga i le setete e faʻatapulaʻa le totoina o fualaʻau fia inu e pei o almonds ma alfalfa, fai mai o loʻo faʻaumatia e le alamanuia faʻatoʻaga le tele o sapalai a le setete i le tau o le. tagata nonofo.
O pisinisi fa'ato'aga tetele ma fa'ato'aga falegaosimea-fa'atasi ai ma le suau'u ma kesi-o lo'o i totonu o fa'ato'aga tetele vai tagata fa'aoga i le setete ma o lea e tatau ai ona faia ni osigataulaga sili atu, finau mai se lipoti a le Food and Water Watch e leai ni tupe. O loʻo manaʻomia e le vaega le Gov. Gavin Newsom e fausia ni faiga faʻavae vai fou e taofia ai le faʻalauteleina o faʻatoʻaga ma fale suauʻu, aʻo faʻataunuʻuina le folafolaga a le setete e tuʻuina atu vai mama, saogalemu ma taugofie i tagata uma.
"E manaʻomia e Kalefonia ona faia ni iloiloga faʻavae ma suiga ia tatou atina'e vai, ma o loʻo i ai i le kovana le pule i le taimi nei e gaoioi vave ai, ”o le tala lea a Chirag Bhakta, le faatonu o le faalapotopotoga Kalefonia. "O loʻo paʻu Kalefonia i le lamala umi i le taimi nei, ma e ui lava o le tulaga lea, ae o loʻo faʻaaoga sese e le setete le faitau piliona ma piliona o kalone vai e alu i suauʻu faʻatoʻaga ma vaega tetele o faʻatoaga."
O le lipoti, na tatalaina i le Aso Lulu, e oʻo mai i le taimi o loʻo lagona ai e le setete le faʻateleina o le mamafa e faʻaitiitia ai le aofaʻi o le vai e maua mai le Vaitafe o Colorado, ma aʻo tauivi le au faifaatoʻaga ma faʻaitiitia.
Na maua e tusitala o le lipoti o le faʻalauteleina o eka mo faʻatoʻaga nati e pei o almonds ma pistachios na faʻaaogaina le 520 piliona kalone vai i le 2021 nai lo le 2017, e faʻaalia ai o loʻo tupu le faʻalauteleina e ui lava ina faʻamalosi. sapalai vai. Ua lava lena e sapalai ai le silia ma le 34 miliona tagata, pe toeitiiti atoa le 90% o le faitau aofaʻi o Kalefonia, mo le tausaga, o le tala lea a le lipoti.
O le lipoti a le Food and Water Watch na maua ai foi o le alfalfa e faʻaaogaina le averesi o le 945 piliona kalone vai i tausaga taʻitasi, ma e sili atu i le 142 miliona kalone e faʻaaogaina e le mega-dairies i le aso e tausia ai a latou povi, ae o kamupani suauʻu ma kesi na faʻaalu le 3 piliona kalone i le va o le 2018. ma le 2021 mo galuega vili.
Andrew Ayres, o se tagata suʻesuʻe i le Public Policy Institute of California's Water Policy Center, fai mai e talafeagai le faʻaalia o le faatoaga alamanuiale fa'aogaina o le vai, ae "e taua fo'i le manatua o fa'amanuiaga uma tatou te maua mai le fa'aogaina o le vai i nei talosaga."
O Kalefonia e sili atu nai lo le 80% o almonds o le lalolagi e totoina ma se vaega tele o fualaau aina, fualaau faisua ma isi nati a le atunuu.
"Aemaise lava i le taumalulu, Kalefonia o loʻo gaosia le tele o mea e pei o le letus ma isi laulaʻau lanumeamata e faigata tele ona faʻaogaina i le tausaga," o lana tala lea.
Steve Lyle, o se failauga mo le Matagaluega o Meaʻai ma Faatoaga a Kalefonia, na fai mai i se imeli e faapea o le "aganuʻu o le faasaoina" na faʻatautaia ai faʻatoaga a le setete mo le tele o tausaga.
Na ia taʻua faʻamaumauga mai le Matagaluega o Punaoa Suavai o loʻo faʻaalia ai e 14% le itiiti ifo o le vai na faʻaaogaina e le au faifaatoaga ma le au faifaatoaga mo le 35-tausaga ae faʻateleina fua i le 38%, ma i le umi o le 20 tausaga, na faʻaititia e le au faifaatoaga almond le aofaʻi o vai na faʻaaogaina. tupu se pauna o almonds e 33%.
O le alamanuia o loʻo "faʻamaoni e ausia le isi 20% faʻaitiitiga i le 2025," o lana tala lea, ma faʻaopoopo mai "o le faʻaogaina o le micro-irrigation o loʻo faʻaaogaina nei e le 85% o faʻatoʻaga almond Kalefonia."
Ae mo faatoaga susu, o le vai e faʻaaogaina mo le gaosiga o susu na faʻaitiitia i le 88% i luga o le 50-tausaga, o le tala lea a Lyle.
E ui lava o fa'ato'aga e na'o le 3% o le tele o oloa fa'alotoifale a Kalefonia, e maua ai le tusa ma le 11% o mea'ai a le atunu'u, e sili atu nai lo se isi lava setete. O Kalefonia fo'i o le atunu'u e fa'atosinaina fua o fa'ato'aga, e aofia ai almonds, artichokes, olive ma walnuts.
Ae o faʻatoʻaga foi o se vaega fia inu, e tusa ma le 80% o le vai a le setete ua faʻasoa mo le taumafa a tagata. E ui o lena mea e foliga mai o se vaega tele, e le o se mea tulaga ese i Kalefonia, o le tala lea a Thomas Harter, o se polofesa i le Matagaluega o Eleele, Ea ma Suavai i UC Davis.
“So’o se nofoaga lava i le lalolagi o lo’o e fa’asusuina ai fa’ato’aga, o le a avea lea ma tagata e fa’aaogaina le vai, ona o le natura o le totoina o mea’ai ma le fa’asusu,” o lana tala lea.
I Kalefonia, o le tele o na vai e sau mai i lalo o le eleele, lea e faʻalagolago tele le setete i tausaga matutu. O le tele o le pamuina o le suavai i nisi vaega o le setete o loʻo faʻamago ai vaieli i faʻamaumauga, ma mafua ai ona faʻaitiitia le eleele ma afaina ai meaola ma meaola faanatura.
I le tali atu i le faʻafitauli, na pasia ai e le setete i le 2014 le Sustainable Groundwater Management Act, lea e faʻamoemoe e faʻatonutonu ai le aofaʻi o le pamu vai i Kalefonia. Ae o le taimi faʻatulagaina mo le faʻatinoga e silia ma le luasefulu tausaga, lea na mafua ai le vevesi o le viliina o vaieli e le toʻatele o loʻo faʻamoemoe e faʻaoga sapalai ae leʻi motusia.
Fai mai le au tusitala o le lipoti, o le faasologa o taimi "ua matua le lava le puipuia o le suavai eleele e ala i le tolopoina o gaioiga seia oo i le 2040." Latou te finau o le SGMA e tuʻuina pisinisi i luma o tagata. "O aiga e maualalo le tamaoaiga, tagata lanu, ma nuu ua uma ona mamafa i le le tonu o le siosiomaga e sili atu ona feagai ma aʻafiaga ogaoga o lamala ma le le lava o le vai," na latou tusia ai.
Na ta’ua e Lyle, o lea ua mae’a ona fa’atinoina le SGMA ma ua mana’omia e le Matagaluega o Puna’oa Suavai le tu’uina atu e ofisa o le fa’aauauina pea o le suavai i lalo o le eleele ni fuafuaga e puipuia ai le suavai taumafa mo nu’u vaivai. E tatau i ofisa o le suavai ona ausia a latou sini tumau i totonu o le 20 tausaga, o lana tala lea.
Na vaʻavaʻai foʻi le lipoti i le pisinisi o susu, o ana oloa na faʻatusalia le aofaʻi sili ona maualuga o tupe maua a le setete i le 2021 i le $ 7.57 piliona, e tusa ai ma le Matagaluega o Meaʻai ma Faatoaga.
Fai mai Harter e leai se masalosalo o mea'ai e fa'atatau i manu, i le aotelega, e sili atu le tulagavae o le vai nai lo mea'ai fa'avae.
"Ou te le o faʻasalalau faʻatau oloa manu, ae ou te manatu o le vaega sili ona taua o le sailia, i se taimi umi, se paleni sili atu i le va (lua) e mafai ai ona tatou gafatia, e le gata i Kalefonia ae i le lalolagi atoa, ” o lana tala lea.
E pei o le susu, o le tele o fuala'au totō i totonu o le setete e auina atu i fafo. E tusa ai ma le lipoti, e sili atu ma le afa o almonds a le setete o loʻo auina atu i fafo, e tutusa ma le 800 piliona kalone vai i le tausaga. Alfalfa foi e masani ona auina atu i fafo, ma e tusa ma le 35% o vaomago a Kalefonia na auina atu i fafo i le 2020.
E ui e manaʻomia e le alfalfa le tele o le vai e ola ai, e maualuga lona toe maua e faʻatatau i le tele o le vai e faʻaaogaina, o le tala lea a Daniel Putnam, o se fomaʻi faʻapitoa faʻalauteleina i le Iunivesite o Kalefonia, Davis o loʻo taulaʻi i le alfalfa. O a'a loloto o le laau e lelei foi mo le soifua maloloina o le eleele.
Ae na ia faʻailoa o le auala e faʻatupuina ai le faʻatoʻaga, lea e masani ona faʻaogaina i le kalave-fafaga vai, e mafai ona faʻaleleia "e ala i faʻamaʻi faʻaeteete" ma e ala i le faʻateleina o fua.
“O le mea lea na galulue ai le au faifaatoʻaga i luga o le vai i luga o le ulu, o loʻo latou galulue i le faʻafefe i lalo, ma i laʻu tusi, o nei mea uma o loʻo i ai le tele o folafolaga," o lana tala lea.
Ae e ui ina iai le avanoa e faaleleia atili ai, ae na faamamafa e Putnam le tele o le suavai e faaaogā e faatoaga ona e tele le vai e ola ai toetoe lava o soo se mea.
“E o’o lava i le fa’aaogaina o le vai i le taulaga, o le tele lava e mo le fa’aleleia o fanua, o le tele lava e alu i la’au,” o lana tala lea. “Ma e i ai le mafuaaga o lena mea-e manaomia e laau le tele o vai, ma o le tulaga lava lena. … O faiga taumafa e manaomia ai le vai.”
O fautuaga o loʻo faʻamatala mai e le lipoti mo Newsom ma ofisa o le setete e aofia ai le faʻamutaina o le kesi fou ma le suauʻu suauʻu ma le faʻasaina o mega-susu fou; fa'amautinoaina o aia tatau ma vaevaega o vai e manuia ai tagata lautele; ma le faamalosia o puipuiga o le suavai i le eleele.
I le feterale, na ia unaia ai le Konekeresi ina ia pasia tulafono e pei o le Water Affordability, Transparency, Equity and Reliability Act e “faatupeina atoa ai a tatou vai ma vai otaota, toe faafoi le vai i le pulea e tagata lautele, fesoasoani e faamautinoa le maua o le suavai ma taugofie, ma toe fa’afo’i le ta’utinoga a le malo tele i le puipuia o le suavai.”
Fai mai Bhakta, o faʻafitauli o le suavai a Kalefonia e manaʻomia ai le toe mafaufau ma le toe faʻatulagaina o auala e faʻaaogaina ai le vai i le setete. "O le matou manatu autu e manaʻomia ona matou tuʻuina tagata California i aso uma nai lo tupe mama a kamupani suauʻu faʻasolosolo ma faʻalapotopotoga tetele o faʻatoʻaga."
O se punavai: https://phys.org