Pe a tatalaina lana fale gaosi fualaau faisua fou i lenei taumafanafana, o le a latalata atu le Northern Girl i le ausiaina o lana sini o le tulituliloaina o le tausaga atoa o le gaosiga o fualaau faisua i totonu o se itulagi e le o maua i le itu i matu o Maine.
Northern Girl o le a fa'againa le miliona pauna pateta, kāloti, beets, turnips, rutabaga ma parsnips pe a fa'agaoioia lona fale fou 5,000-square-futu i Van Buren, Maine. O le nofoaga na faʻatupeina, i se vaega, e le USDA Rural Business Development Enterprise Grant (RBEG).
O le fale e $650,000 o le a faʻafeiloaʻi ai se faʻaleleia tele mai le galuega a le kamupani o loʻo i ai nei i totonu o le nofoaga o le Air Force i Limestone.
O le fale fou o se vaega o le faiga faapaaga ma le aai o Van Buren, o loʻo umia le pule i le fanua ma o loʻo lisiina le fale i Northern Girl mo le 10 tausaga. Northern Girl o loʻo tuʻuina atu meafaigaluega mo le taotoga.
Na talosaga taʻitaʻi o le taulaga mo le fesoasoani a le RBEG ina ia mafai ai ona atiaʻe se fale gaosi oloa i totonu o le tamaoaiga o le atunuu, ma filifilia ai le Northern Girl e fai ma paaga.
Na maua fo'i e le nu'u se fa'atupega e ala i le polokalame fesoasoani a le Komisi Fa'aitumalo i Matu (NBRC), lea e fa'atatau i tupe mo ia nofoaga fa'aletonu tau tupe.
"O se faiga faapaaga lelei, faatasi ai ma faavae, malo ma tupe tumaoti o loʻo o mai faatasi e taumafai e faʻataunuʻu lenei mea," o le tala lea a Christopher Hallweaver, le Pule Sili a Northern Girl.
Fai mai Hallweaver, o le uluai umukuka faʻatau pisinisi ma faʻagaioiga gaioiga na mafai ai e le kamupani ona atiaʻe ma faʻatupu maketi mo ana laina oloa fou ma le aisa.
"Ua matou sauni nei mo le faʻalauteleina o le fale ma ua fiafia e siitia i totonu," o le tala lea a Hallweaver.
"Matou te fefaʻasoaaʻi uma le sini o le faʻateleina o le aofaʻi o fualaau faisua i totonu o le atunuʻu e alu i gutu o a matou aʻoga ma kolisi tamaiti, matou falemaʻi ma nofoaga tausi, fale litaea ma nuʻu, fale faigaluega faleaiga ma faleaiga," o le tala lea a Hallweaver. “E i ai a matou fanua taugofie ma le malamalama faʻalapotopotoga e fafaga ai se vaega tele o le itu i sasae atoa.
“O lo'o matou taumafai e fa'atatau i le auala e fafaga ai Maine ia Maine. O loʻo matou alualu i luma tele, ae o loʻo i ai naʻo se vaega itiiti, itiiti o meaʻai a le lotoifale o loʻo alu i totonu o na faʻalapotopotoga i aso nei, ”o lana tala lea. “O loʻo i ai se matou galuega tele o loʻo i luma ma ua matou iloa pe tusa ma le sefulu ma le lua gaioiga i le itu i matu sasaʻe e tutusa le sini o le faʻateleina o meaʻai i totonu o faʻalapotopotoga faʻapitonuʻu ma nuʻu. E mana'omia ona tatou fa'atasi i se fua la'ititi e maua ai mea'ai saogalemu tau tamaoaiga. O le matou lu’i lena – galulue fa’atasi e atia’e faiga sili ona lelei.”
Na ia fai mai o le evolusione e mafai ona taʻitaʻia ai le Northern Girl e faʻalauteleina lona aapa atu.
"O le taimi lava matou te faʻaaogaina ai Van Buren, matou te fuafua e vaʻavaʻai solo mo nofoaga eseese," o lana tala lea. “E tatau lava ona fa'afuafuaina fa'atatau ile maketi o le a tu'uina atu. Soo se itulagi e manaʻomia se tasi pe lua gaioiga faʻapenei."
Na amata le kamupani i le 1990s, ina ua siitia atu Kate ma Jim Cook i Grand Isle, Maine, ma faʻalauiloa se faʻatoʻaga pateta faʻaola i se tasi taimi na aofia ai le 100,000 eka. Na latou lafoina pateta i le itulagi atoa, e aofia ai Portland, Maine ma Boston, e ala i se kamupani fefaʻatauaʻiga fefaʻatauaʻiga, o le tala lea a Hallweaver.
O le fa'agaioiga o le pateta e o'o i le 50,000 eka i nei aso, ma ua avea ma fa'atauga fa'aopoopo. Ina ua maliu Jim Cook, sa auai le fanau teine e toalua a le ulugalii, o Lea ma Marada Cook, ma Hallweaver e aumai le Northern Girl i le maketi.
O lo'o fa'atauina atu e le pisinisi le pasene maualuga o fua o fa'ato'aga a ana pa'aga i luga o le maketi fou, ma fa'agaoioi le fa'amama ma fa'asili e fafaga ai locavores i le tausaga atoa.
"I Northern Girl LLC, matou te faʻamoemoe e aumai le avanoa i le au faifaatoʻaga i le itumalo tele ma sili ona mamao o Maine," o le tala lea a Hallweaver. “Matou te fa’amoemoe e fa’atumauina pea lo matou tamaoaiga e ala i le fausiaina o le tau fa’aopoopo mo oloa a le tele o fa’ato’aga laiti. Matou te faʻamoemoe e aumai filifiliga faʻapitonuʻu i aʻoga, faleaiga ma faleoloa i Niu Egelani atoa. Matou te mananaʻo e faʻatumauina Maine i luma o le faʻaogaina o meaʻai i le lotoifale e ala i le toe fausia o meaʻai a le setete ua leiloloa.
O lo'o taula'i nei i fuala'au a'a, o le Northern Girl o lo'o fa'againa le tele o pateta, turnips, rutabagas ma kāloti, fa'atasi ai ma isi fua.
"I le tausaga muamua, matou te taulai atu i le tuʻuina atu o faʻalapotopotoga e pei o meaʻai mo aʻoga ma falemaʻi," o le tala lea a Hallweaver. "I le tausaga lona lua, na matou faʻalauteleina i se laina faʻatau oloa. Matou te fa'agesegese ae mautinoa le fa'aogaina o fuala'au fa'apitoa. E i ai foi la matou laina fou, ae o le aisa o le mea lea o loʻo matou taulai atu i ai.
Fai mai a ia, o le a papatisoina e le kamupani le fale fou i se "faʻamaʻi laʻititi laʻititi broccoli i lenei taumafanafana o se laina fou. Ona tatou sauni lea e luelue ma ta'avale ma pateta i le tautoulu.”
Northern Girl o le a lagolagoina faatoaga e 12 i le lotoifale, ma o fua fou o le a fufulu ma tipi i le fale. Mulimuli ane, o loʻo faʻamoemoe le kamupani e faʻalautele e aofia ai pi ma broccoli i totonu o le atunuʻu i lana laina oloa, lea e mafai ai ona faʻaogaina fualaau faisua i le tausaga atoa.
O le kamupani e gaosia le averesi o le 300 pauna o karoti i vaiaso taitasi mo tamaiti aoga i Maine, faatasi ai ma isi oloa a Northern Girl. E faʻatau atu foʻi i le luasefululua aʻoga i Maine, e aofia ai aʻoga lautele a Portland. O lona fa'atau tele o le Falema'i Lautele Maine i Augusta.
I le fa'ai'uga o le 2012, na amata va'aia ai e le au fa'atau i maketi fa'apitonu'u ma faleoloa mea'ai fa'alesoifua maloloina oloa fa'atau oloa a Northern Girl i vaega o fa'ato'aga ma pusa aisa. Faatasi ai ma le filifiliga o Aroostook Roots Fresh Roasting Medley ma salati bar beets. O lo'o fa'atauina fo'i le fa'a'a'ai russet, falai falai a'a, Aroostook Roots diced medley, karoti Chantenay tipi tipi, turnip tipi ma rutabaga tipi tipi.
"O le a matou suʻeina poʻo a oloa e lauiloa, ma a matou siitia atu i Van Buren o le a matou maua le malosi e faʻateleina ai le gaosiga."
E leai se malosi a le kamupani e fa'atau atu ai i faleoloa tetele, ma e lelei ma Hallweaver.
“Matou te le faafoliga o le a matou pulea le lalolagi iinei,” o lana tala lea. “E tusa ma le toalima tagata faigaluega, fitu aso o le vaiaso, Setema ia Aperila. O loʻo matou maua se faʻalavelave - e matua faʻamalosia.”