Ae a, ou te popole? Atonu o le tali atu lena a nisi kamupani fa'ato'aga fa'apitoa fa'ato'aga, e aofia ai ma tagata e ana fa'ato'aga ma pule, pe a liliu atu le mataupu i le cybersecurity lamatiaga e a'afia ai fa'atoaga.
O le alamanuia fa'ato'aga ua leva ona va'aia e maualalo le lamatiaga mai osofa'iga i luga ole laiga. Ae ui i lea, faatasi ai ma le tele ma le tele o faʻatoʻaga ma fale gaosi meaʻai o loʻo faʻaaogaina tekinolosi fou e faʻafaigofie ai le gaosiga ma tuʻufaʻatasia ma auaunaga tau sapalai, o le solitulafono i luga ole laiga ua avea ma faʻamataʻu mataʻutia i faʻatoʻaga. O le numera o osofaʻiga o loʻo faʻateleina.
Ua aliali mai o le tele o pisinisi, e aofia ai faʻalapotopotoga faʻatoʻaga o soʻo se lapopoa, o loʻo i ai se faʻafitauli i le teuina ma le puleaina o faʻamatalaga e iloagofie ai le tagata (PII). Ae ui i lea, o le fa'atupuina o se aganu'u e puipuia ma pulea lelei ai le PII e tatau ona avea ma fa'ata'ita'iga sili mo pisinisi fa'aonaponei.
"O kamupani ag uma e faʻalagolago i tekinolosi," o le tala lea a Greg Gatzke. "E mafai ona faʻaogaina tekinolosi e maua ai se avanoa faʻatauvaʻa mo lau faʻalapotopotoga, ae mafai foi ona faʻaalia tulaga lamatia e aunoa ma le faʻavaeina o le saogalemu, tausiga ma le lagolago. Ia mautinoa o loʻo i ai i lau kamupani ma tagata faʻatau oloa puipuiga ma faiga e faʻamautinoa ai e mafai ona matou faʻaauau pea ona gaosia meaʻai e manaʻomia e Amerika.
O Gatzke o le peresetene o le ZAG Technical Services, o se kamupani faufautua IT ua manumalo ma pulea auaunaga e faavae i San Jose ma Salinas, Kalefonia, faapea foi ma Boise, Idaho. Na faavaeina e Gatzke le ZAG i le 22 tausaga talu ai, ma valaau atu i lona poto masani ma le kamupani gaosiga o le aerospace ma le konekarate puipuiga McDonald Douglas ma o se faufautua ma le Network Technology Group. Gatzke ei ai lona MBA mai le Iunivesite o Pepperdine.
O le talaaga o Gatzke i fa'ato'aga i Wisconsin ua fesoasoani i le fa'atulagaina o le tomai fa'apitoa a le ZAG i le fa'ato'aga ma vaega o fa'ato'aga fou. E feutagai le ZAG ma fa'alapotopotoga e tu'uina atu le fausaga maualuga i vaega e pei o le cloud computing, virtualization ma faiga fa'atonu, fa'apea fo'i ma le lautele o auaunaga fa'afoe.
E mana'omia tupe fa'aalu saogalemu
“O Fa’ato’aga o se pisinisi e maua ai se tupe mama i le numera o le numera,” o le tala lea a Gatzke i Vegetable Growers News. "E galue i luga o le maualuga maualuga, maualalo pito. E le'o lelei lena mea mo le saogalemu IT. Ae latou te faalagolago i nei faiga e pei lava o se palau. (Fa'ato'aga fa'ato'aga) e tatau ona matua pe a o'o i le a'afiaga o tekonolosi."
"Matou te galulue ma kamupani i ni vaega autu se lua - pe faʻafefea ona taofia tagata solitulafono, ma faʻafefea ona toe faʻaleleia pe a latou ulufale i totonu," o le tala lea a Gatzke. “E tele lava mea e mafai ona tatou faia e le taugata tele.”
O osofa'iga a le Ransomware e fa'atatau i le vaega o mea'ai ma fa'ato'aga fa'alavelave fa'agaioiga, mafua ai tupe gau ma a'afia ai le sapalai o mea'ai. E ono a'afia ai pisinisi a le Ransomware i le vaega, mai fa'ato'aga laiti e o'o atu i fa'ato'aga tetele, fa'agaio'iga ma mea e gaosi, ma maketi ma fale'aiga. O pisinisi o mea'ai ma fa'ato'aga ua afaina i le ransomware o lo'o mafatia tele i mea tau tupe e mafua mai i le totogiina o le tau, leiloa o gaosiga ma tau toe fa'aleleia.
"O mea uma (meaai) gaosiga o kamupani tekonolosi," o le tala lea a Gatzke e uiga i se tasi o vaega sili ona vaivai o le lalolagi ag. “E le mafai ona e lolomi se igoa i luga o se tusi Post-it.”
E mafai fo'i ona maua e Kamupani le leiloa o fa'amatalaga fa'atau ma le PII, ma e ono fa'aleagaina le igoa e mafua mai i se osofa'iga ransomware.
Saili i mea autu
“O lo'o iai le mana'oga i pisinisi fa'ato'aga ina ia faia ni fa'ata'ita'iga fa'aletonu, fa'avae mo le fa'amalosia o faiga fa'atekonolosi," o le tala lea a Gatzke.
"O osofaʻiga lata mai o ransomware i Colonial Pipeline ma le JBS na aʻafia ai le sapalai sapalai ma tagata faʻatau saʻo, ma faʻaalia ai lamatiaga e aumaia e nei cyberattacks. O lo'o iai le mana'oga i pisinisi fa'ato'aga ina ia faia ni fa'ata'ita'iga aupito maualalo, fa'avae saogalemu e fa'amalosia ai faiga fa'atekonolosi."
I se tulaga maualalo, fai mai Gatzke i se koluma na ia tusia mo Western Growers, kamupani e tatau ona:
1. Fa'atino tulaga saogalemu.
O vaifofo saogalemu e puipuia ai feso'ota'iga a se fa'alapotopotoga, e pei o le antivirus system ma firewalls, fa'atasi ai ma fa'afouga fa'akomepiuta faifaipea ma su'esu'ega fa'aletonu, o mea ia e mana'omia mo le puipuiga a le kamupani. E tatau fo'i i fa'alapotopotoga ona mana'omia le fa'amaoniga fa'apitoa (MFA) mo avanoa mamao ma imeli uma. O le MFA o se fa'agasologa e fa'amaonia ai le fa'asinomaga o se tagata e ala i ni metotia se lua pe sili atu a'o le'i fa'atagaina avanoa i tusi talosaga po'o tala fa'apitoa. O le fa'atinoga o le MFA e le fa'avalea, ae o se laasaga taua i le fa'amalosia o le tulaga saogalemu o se fa'alapotopotoga.
2. Ia mafai ona vave faʻaleleia.
E tatau i faʻalapotopotoga ona fuafua mo mea sili ona leaga ma mafai ona toe faʻaleleia vave. Afai e maua e tagata solitulafono le avanoa i lau fesoʻotaʻiga, e mafai ona latou faʻaumatia au faʻamaumauga? E masani ona latou manuia. E tatau ona puipuia. E tatau i faʻalapotopotoga ona iai ni mea e teu ai mea e mafai ai ona latou faʻaogaina ata e toe faʻaleleia vave.
3. Ia mautinoa o lo'o puipuia au komepiuta.
Ua tele naua tagata IT e mafaufau e uiga i le toe faʻaleleia o sapalai i totonu o le nofoaga autu o faʻamatalaga. O lo matou nofoaga mafanafana. Fesili atu ia i latou pe fa'afefea ona toe fa'aleleia pe a fa'ailoga uma le desktop. E mafai ona sili atu le taua nai lo le leiloa o 'au'aunaga.
4. Fai se fuafuaga fa'aauau mo fa'alavelave fa'afuase'i, toe fa'aleleia fa'alavelave ma fuafuaga fa'aauau pisinisi.
E tatau ona iai se fuafuaga aloa'ia mo le toe fa'aleleia o fa'alavelave fa'afuase'i e fa'amatala pe fa'apefea ona latou toe fa'aleleia faiga pe a tula'i mai fa'alavelave. I se faʻalavelave, e tatau i le pisinisi atoa ona iloa le auala e tali atu ai.
O se fuafuaga tali atu i fa'alavelave (IR) e taua tele e ta'ita'ia ai:
- E fa'afefea ona tupu feso'ota'iga i totonu o le kamupani pe a fa'aletonu faiga.
- Po o le a totogi se togiola?
- Fa'afefea ona fa'ailoa atu le mea na tupu i tagata fa'atau ma fa'atau.
- O afea ma pe a faʻamalosia tulafono, inisiua ma isi lala sooupu o le a galulue.
Ma le mea mulimuli, e tatau ona faia se fuafuaga faʻaauau pisinisi e aʻoaʻo ai le pisinisi i le faʻagaioiga i se faʻalavelave. E aofia ai fesili e pei o:
- E fa'afefea ona gaosia oloa e aunoa ma ni komepiuta?
- O le a fa'afefea ona fa'ailoa atu poloaiga?
- E fa'afefea ona pikiina, fa'ailoga ma lafo atu oloa?
O se fuafuaga IR e le mo IT; e aofia ai le faalapotopotoga atoa ma o le ki lea i se taunuuga manuia pe a tupu se faalavelave.
5. Fuafua pe iai se tulaga lamatia e le au sapalai.
O le muagagana tuai e faapea o faalapotopotoga e na o le malosi e pei o lo latou sootaga vaivai. O le mea moni fou e naʻo le malosi e pei o latou sili ona vaivai. Afai o au fa'atau oloa e fa'afefeteina ma e le mafai ona tu'uina atu, e mafai ona tapuni lau fa'alapotopotoga. E tatau i Kamupani ona fa'atautaia a latou fa'atau oloa ina ia mautinoa o lo'o i ai a latou puipuiga, ma ia saogalemu. O fa'ata'ita'iga o nei puipuiga e aofia ai auala fa'asao mamao, fa'aoga i luga ole laiga, puipuiga ile imeli e taofi ai osofa'iga phishing ma fa'amautinoa latou te le'i fa'aalia ni saini/fa'ailoga i luga ole DarkWeb.
6. Ia mataala pea.
So'o se kamupani ag e fa'alagolago i tekinolosi. Tekinolosi e mafai ona faʻaaogaina e maua ai se avanoa faʻatauvaʻa mo lau faʻalapotopotoga, ae e mafai foi ona faʻaalia le lamatiaga e aunoa ma le faʻavaeina o le saogalemu, tausiga, ma le lagolago. Ia mautinoa o loʻo i ai i lau kamupani ma tagata faʻatau oloa puipuiga ma faiga e faʻamautinoa ai e mafai ona matou faʻaauau pea le gaosia o meaʻai e manaʻomia e Amerika.
- Gary Pullano, faatonu